Geachte heer Bosman. Een open brief aan cultuurtheoloog Frank G. Bosman

Geachte heer Bosman,

zoals bijna elke dag luister ik op de terugweg van mijn werk naar het programma “Dit is de dag”. U bent daar zo nu en dan te gast om een stelling voor te leggen waar dan even over wordt gediscussieerd.

Voordat ik met mijn betoog begin zal ik mij eerst even voorstellen. Mijn naam is Jeroen Somhorst. Van beroep ben ik Software Developer bij een bedrijf in Den Bosch en kom ik bij diverse bedrijven in het land over de vloer. En dit allemaal met een handicap die zorgt dat ik rolstoelgebonden ben. Over het algemeen ben ik het eens met uw stellingen echter vandaag schoot uw stelling mij in het verkeerde keelgat.

Uw stelling is als volgt:
‘Knuffel gehandicapte niet dood met aparte wetten’

Wat u daarmee bedoelt is, zoals ik het interpreteer, dat het ratificeren van het VN verdrag voor de rechten van de gehandicapte mens ook averechts kan werken. Er zit een kern van waarheid in. Dat als er te strikte wetten worden opgezet deze de zelfredzaamheid van de ‘gehandicapte medemens’ kunnen belemmeren. Om uw standpunt kracht bij te zetten neemt u als voorbeeld uw vader. Uw vader heeft op jonge leeftijd een been amputatie moeten ondergaan waardoor hij de rest van zijn leven veel dingen ‘anders’ moest doen dan anderen. Zijn vader, uw opa, heeft hem daar altijd op gewezen. Een harde opvoeding werd geconcludeerd.

Nu neemt u dit voorbeeld en gebruikt dit om een beeld te schetsen alsof gehandicapten door dit verdrag verwent zouden raken. Ik kan u vertellen dat dit niets met dit verdrag te maken hoeft te hebben. Dit heeft in de eerste plaats te maken met de opvoeding van de ouders. Als ouders alleen maar zicht hebben voor de problemen van het kind en het wijs maken dat het vooral anders is dan kweek je in feite ‘verwendicapten’, zoals dat in het jargon genoemd wordt. Oftewel gehandicapten die het handje ophouden en niets zelf doen.

Een andere factor die bepalend is, is het onderwijs. Toen ik nog op het voortgezet onderwijs zat (zo’n 18 jaar terug ) was er geen toekomstperspectief vanuit de school. Er werd niet altijd alles uitgehaald wat er in zat want je had een handicap. Althans dat is wat mij bij gebleven is. Gelukkig door mijn opvoeding is mij geleerd dat gehandicapt zijn vooral mijn eigen probleem is en dat ik er zelf alles van moet maken. Dat is niet een harde opvoeding dat is een opvoeding zoals het zou moeten. Immers, iedereen dient iets van zijn eigen leven te maken. Of je nu doof, blind, mank of bruin bent. Dit brengt mij op het volgende.

Dit kabinet is een aantal jaren geleden de weg ingeslagen van de zgn. participatie maatschappij. Daarmee wordt bedoeld dat men het liefste wil dat mensen met een ‘arbeidsbeperking’, deel moeten nemen aan de maatschappij. Dat begint echter niet bij het arbeidsproces maar veel eerder. Dat begint bij het naar de kinderdagopvang gaan, het naar school gaan en daar gewoon mee kunnen doen met de rest.

Daar hoort bij dat men in de pubertijd net als andere scholieren eens lekker kan gaan stappen. Daar hoort bij dat men wat dieper in het glaasje kan kijken en in een rolstoel tegen een lantaarnpaal in slaap valt.

De overheid heeft als taak als zij een participatie maatschappij wil dit ook te faciliteren en het niet simpelweg aan de maatschappij over te laten met de insteek van ‘zoek ‘t maar uit’. Als we kijken naar de afgelopen jaren dan zien we dat er steeds meer verbeterd maar dat het simpelweg niet snel genoeg gaat. Zo zijn de meeste buslijnen in Nederland voorzien van de nodige aanpassingen (oprijplaten, lage stop knoppen etc.) maar zijn de treinen in Nederland ( En nee, Nederland is niet alleen maar de randstad) nog steeds niet toegankelijk. De gehandicapte is nog steeds aangewezen op een systeem van het aanvragen van hulp en hopen dat men er maar uitgehaald wordt omdat men dit niet zelf kan. Een voorbeeld van mijzelf is een treinreis waarbij ik uitstaphulp had geregeld op station B maar ik kom, door een fout van de machinist, op station C terecht. Er waren gelukkig mensen die mij de trein uit hielpen maar het zou toch fijn zijn als ik zelf ook weer de trein in had gekund en niet een half uur had moet staan wachten zodat alle hulptroepen waren gemobiliseerd! Dit sluit niet aan bij de wens van een participatie samenleving.

Een ander punt is de toegankelijkheid van gebouwen zoals horeca. Als je wilt als overheid dat mensen met een handicap mee doen in de maatschappij dan betekend dat dat de lokale overheid hulp moet kunnen bieden aan ondernemers om de onderneming ook toegankelijk te maken. Vrienden willen je vast wel het café in tillen maar wat nu als je alleen maar vrienden in een rolstoel hebt? Moet ik mij dan maar aanpassen en in een café komen waar het alleen maar gaat over de poepluiers en hoe slecht de uitkeringen zijn in dit land? Is het echt nodig om twee groepen te creëren terwijl we allemaal één maatschappij zouden moeten zijn?

Zoals gezegd kan de lokale overheid genoeg doen om ondernemers bewust te maken van dit probleem. We hebben namelijk in de afgelopen 20~30 jaar gezien dat de maatschappij zelf er niet genoeg aan doet zelfs semi overheid niet.  Want zoals u zelf zei: “Onze sympathie ligt onmiddelijk bij de persoon die het stoepje niet op komt. Er moet iets aan trappen of wc’s gebeuren en willen we het meteen zelf regelen.” Nou meneer Bosman. Als dat ook daadwerkelijk gebeurde dan hadden we dit hele verdrag niet nodig gehad.

Als laatste punt wil ik nog even een vraag stellen. Waarom hebben we in Nederland eigenlijk speciale invalide toiletten? Waarom is dat niet simpelweg geïntegreerd in het heren of dames toilet zoals in andere landen om ons heen gemeengoed is?  Hoeven we er ook niet extra ruimte voor te creëren en hebben we toch aan onze plicht voldaan..

met vriendelijke groet,

Jeroen Somhorst